Xôi nếp từ lâu đã trở thành một trong những món ăn sáng phổ biến của người Việt. Với hương vị thơm dẻo, ngậy bùi, dễ ăn và đặc biệt là cảm giác no lâu, xôi luôn nằm trong thực đơn ưa thích của nhiều gia đình. Không ít người còn có thói quen ăn xôi quanh năm suốt bốn mùa mà không thấy chán.
Xét về giá trị dinh dưỡng, xôi cung cấp lượng tinh bột khá dồi dào, giàu năng lượng và có thể kết hợp với nhiều loại thực phẩm khác như đậu xanh, thịt, gà, giò chả… giúp bữa ăn thêm phong phú. Tuy nhiên, đằng sau sự tiện lợi và ngon miệng ấy, xôi lại tiềm ẩn nhiều tác hại với một số nhóm người nếu ăn quá thường xuyên hoặc ăn không đúng cách. Trong nhiều trường hợp, xôi không chỉ gây khó tiêu mà còn có thể khiến bệnh lý trở nên nghiêm trọng hơn.
Dưới đây là 6 nhóm người nên hạn chế hoặc tránh ăn xôi nếp để bảo vệ sức khỏe:
1. Người bị bệnh dạ dày, đặc biệt là viêm loét
Xôi nếp có đặc tính dẻo và khó tiêu hơn gạo tẻ. Khi ăn vào, đặc biệt lúc đói, xôi dễ kích thích niêm mạc dạ dày, làm tăng tiết axit. Điều này dẫn đến cảm giác đầy bụng, ợ chua, chướng hơi, khó tiêu. Với người đang bị viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày – thực quản, việc ăn xôi có thể làm tổn thương nặng hơn, thậm chí gây đau dữ dội hoặc xuất huyết. Trong những trường hợp này, các món mềm và dễ tiêu như cháo loãng, súp, cơm nát sẽ an toàn và tốt cho hệ tiêu hóa hơn.
2. Người đang sốt hoặc có cơ địa nóng trong
Xôi nếp được xếp vào nhóm thực phẩm có tính nhiệt. Ăn nhiều dễ gây nóng trong, nổi mụn, khô miệng, táo bón. Người đang sốt nếu cố tình ăn xôi có thể khiến nhiệt độ cơ thể khó hạ, dễ phát ban, rôm sảy. Nếu vẫn muốn ăn thì chỉ nên ăn một lượng nhỏ để “đỡ thèm”, đồng thời uống nhiều nước và bổ sung trái cây mát như cam, bưởi, thanh long để cân bằng cơ thể.
3. Người bị tiểu đường
Xôi chứa nhiều tinh bột và có chỉ số đường huyết (GI) cao. Khi ăn, tinh bột nhanh chóng chuyển hóa thành đường, khiến đường huyết tăng vọt rồi duy trì ở mức cao trong thời gian dài. Với người mắc tiểu đường, điều này rất nguy hiểm vì làm mất kiểm soát đường máu, dễ ảnh hưởng đến tim mạch, thận và hệ thần kinh. Đặc biệt, những loại xôi thêm đường, dầu mỡ (như xôi vò, xôi xéo, xôi gấc có rắc đường, chan mỡ hành) càng làm đường huyết tăng nhanh và mạnh hơn.
4. Người thừa cân, béo phì hoặc đang giảm cân
Một gói xôi nhỏ có thể chứa 400–500 kcal, tương đương cả một bữa ăn chính. Trong khi đó, xôi lại ít chất xơ nên dễ gây tăng cân nhanh chóng nếu ăn nhiều. Ngoài ra, xôi thường đi kèm với các món chiên rán như ruốc, lạp xưởng, pate, chả rán… khiến lượng calo và chất béo tăng gấp đôi. Người béo phì hoặc đang trong chế độ ăn kiêng giảm cân nên hạn chế tối đa, nếu không cân nặng sẽ tăng nhanh và tích mỡ bụng khó kiểm soát.
5. Người có bệnh gan, mật
Đối với người đang bị viêm gan, gan nhiễm mỡ hay sỏi mật, xôi là món ăn cần tránh. Bởi đặc tính dẻo, khó tiêu của nếp buộc gan và mật phải hoạt động nhiều hơn để tiêu hóa. Nếu kết hợp với đồ ăn nhiều dầu mỡ như xôi xéo, xôi pate, xôi thịt kho thì gan càng phải làm việc vất vả, lâu dài sẽ gây tổn hại đến chức năng gan và túi mật.
6. Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi
Trẻ dưới 2 tuổi hệ tiêu hóa còn non nớt, chưa hoàn thiện khả năng tiết men tiêu hóa tinh bột phức tạp. Khi ăn xôi, trẻ dễ bị đầy hơi, khó tiêu, thậm chí nghẹn hóc vì xôi dẻo và dễ dính. Ngoài ra, trẻ chưa mọc đủ răng để nhai kỹ nên càng khó nuốt. Do đó, trẻ nhỏ chỉ nên ăn cơm tẻ mềm, cháo, súp hoặc bún, mì… sẽ an toàn và dễ tiêu hơn.
Kết luận: Xôi nếp là món ăn ngon, tiện lợi và mang đậm bản sắc ẩm thực Việt. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp. Việc ăn xôi cần cân nhắc tùy thể trạng, sức khỏe và hoàn cảnh. Người khỏe mạnh có thể ăn xôi vài lần/tuần để đổi món, nhưng những nhóm người kể trên nên hạn chế hoặc kiêng hẳn để tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
